Mestwetgeving & Kringlooplandbouw: Van denken naar doen!

Zaterdagmiddag 8 september presenteerde minister Carola Schouten van LNV de landbouwvisie. Het centrale woord in deze visie is kringlooplandbouw. Als onderdeel van Kringlooplandbouw wordt in de landbouwvisie genoemd: “Bij het bodembeheer wordt toegewerkt naar het toepassen van bewerkte dierlijke mesten steeds minder kunstmest[1].”

Genoemd onderdeel van de visie klinkt heel logisch: we hebben in Nederland een overschot aan dierlijke mest en de productie van kunstmest is verre van milieuvriendelijk. De huidige wetgeving is echter minder logisch. Deze werkt het gebruik van dierlijke mest als kunstmest namelijk keihard tegen.

De hoofdelementen van dierlijke mest zijn stikstof en fosfaat. Omdat het toepassen van teveel stikstof of fosfaat schadelijke effecten heeft op het milieu, is er in Nederland mestwetging.  De wetgeving op het gebied van stikstof bestaat uit twee onderdelen:

1.       Een norm voor het toepassen van stikstof uit dierlijke mest

2.       Een gewasgebonden norm voor het toepassen van stikstof.

In een standaard situatie mag in Nederland 170 kilogram stikstof uit dierlijke mest worden aangewend op 1 hectare land[2]. Als voorbeeld nemen we rundveedrijfmest. Dit bevat gemiddeld  4 kg stikstof per ton mest[3]. Op 1 hectare land mag ik dus 170/4 = 42.5 ton rundveedrijfmest aanwenden. Bovenop de norm voor dierlijke mest bestaat er een gewasgebonden norm voor totale stikstofaanvoer, dus de aanvoer uit zowel dierlijke mest als kunstmest.  In dit voorbeeld gaan we uit van wintertarwe als gewas. De gewasgebonden stikstofnorm voor wintertarwe op kleigrond is 245 kg stikstof per jaar[4]. Om een goede opbrengst te behalen is het nodig deze hoeveelheid stikstof aan te wenden: het Handboek bodem en bemesting geeft voor wintertarwe als voertarwe een adviesbemesting van 230 kilo stikstof per ha[5].

Stel nu dat ik 42.5 ton rundveedrijfmest per hectare aanwendt. In dat geval heb ik 170 kilogram stikstof toepast. Omdat de stikstof uit dierlijke mest niet allemaal als ‘werkzame’ stikstof wordt beschouwd moeten we eerst nog een werkingscoëfficiënt toepassen.  Dit omdat niet alle stikstof in dierlijke mest direct te benutten is door de plant. De werkingscoëfficiënt van rundveedrijfmest wanneer deze wordt aangevoerd van een ander bedrijf is 60%[6]. Met de bemesting van rundveedrijfmest is dus 170 * 60% = 102 kg per hectare werkende stikstof aangevoerd.

Hoe kan ik nu bemesten tot aan de norm van 245 kg stikstof? Dat mag volgens de huidige wetgeving dus alleen met kunstmest. In dit voorbeeld mag dus nog 245 – 102 = 143 kg stikstof uit kunstmest worden aangewend. Hoewel veel boeren graag zouden willen, mogen ze volgens de wet niet meer gebruik maken van dierlijke mest en zijn ze om voldoende opbrengst te krijgen veroordeelt tot het gebruik van kunstmest. Bewerkte dierlijke mest blijft dierlijke mest en mag dus met niet meer dan 170 kg per hectare aangewend worden. Deze onlogische wetgeving zorgt ervoor dat op dit moment in Nederland veel meer kunstmest wordt gebruikt dan noodzakelijk is. Initiatieven om dierlijke mest te bewerken tot kunstmestvervanger komen niet van de grond omdat ze dus niet als vervangen van kunstmest ingezet mogen worden.

Mooi dat minister Schouten de visie uitgesproken heeft om het gebruik van kunstmest te beperken. Het wordt nu tijd om niet alleen te denken maar ook te gaan doen! Via wetgeving moet kringlooplandbouw ook daadwerkelijk mogelijk gemaakt worden.

  
Maarten Kik

 Bronnen: 

---

[1] Landbouwvisie LNV

[2] https://www.rvo.nl/onderwerpen/agrarisch-ondernemen/mestbeleid/mest/gebruiksnormen/dierlijke-mest

 [3] http://www.eurolab.nl/meststof-organisch-v.htm

[4] https://www.rvo.nl/sites/default/files/2016/12/Tabel-1-Stikstofgebruiksnormen-2017.pdf

[5] https://www.handboekbodemenbemesting.nl/nl/handboekbodemenbemesting/Handeling/Bemesting/Stikstof/Granen.htm

[6] https://www.rvo.nl/sites/default/files/2015/04/Tabel%203%20Werkingsco%C3%ABffici%C3%ABnt%20dierlijke%20en%20andere%20organische%20meststoffen%202014-2017%281%29.pdf